همانطور که میدانیم قطعات داخلی موتور از فلزات مختلف ساخته شده‌اند. این قطعات در زمان روشن بودن موتور، شرایط سخت استهلاک را تحمل میکنند و در صورتی که فيلتر روغن موتور به عنوان روان کننده، ضد سایش و خنک کننده در بین اجزای موتور در جریان نباشد، موتور قادر به انجام وظایف خود نیست.
این اصطکاک بین قطعات و در نهایت تولید براده ها و ذرات ریز آهنی و نیز وجود دوده و آلودگی در اثر سوختن، باعث آلودگی در چرخه روغن موتور می گردد و این جاست که فیلتر روغن به کمک موتور آمده و با خارج کردن این ذرات و آلودگی ها باعث روان سازی روغن می‌شود.
درواقع عملکرد فیلتر روغن، مثل کبد در بدن، به این صورت است که روغن کثیف درون موتور را تصفیه کرده و باعث طول عمر و بازدهی بالاتر موتور در شرایط خاص مثل استارت اولیه در شرایط آب و هوایی سرد، حرارت بالای موتور ناشی از کارکرد های طولانی یا متوالی و سرعت های بالا می شود.
واضح است که پس از مدتی فیلتر روغن هم مثل همه فیلتر ها دچار تجمع آلودگی و جرم شده و روغن را به سختی از خود عبور میدهد و این امر باعث فشار در چرخه روغن رسانی به موتور شده و صدمه به پمپ روغن، کاهش قدرت موتور یا حتی شکسته شدن سوپاپ و در نهایت آسیب جدی به موتور را در پی خواهد داشت.
البته شرکت های سازنده، جهت جلوگیری از آسیب به موتور در چنین شرایطی، سوپاپ اطمینانی در فیلتر روغن تعبیه کرده اند که در مواقع بالا بودن فشار در موتور، روغن را بدون فیلتر، وارد مدار کرده و از صدمات احتمالی جلوگیری می کند.
اصولاً یک فیلتر روغن خوب تحت استانداردهای ISO/TS دارای خصوصیات زیر می باشد:
جداسازی مناسب ذرات آلوده
محفظه درونی محکم و مقاوم
آب بندی متناسب
مقاومت بالا در برابر پارگی
سوپاپ اطمینان
بدین ترتیب انتخاب یک فیلتر روغن مناسب و تعویض به موقع آن نقش مهمی در نحوه عملکرد و بازدهی موتور داشته و طول عمر موتور و اجزای آن را به همراه خواهد داشت.